མདུན་ངོས། ལྷུག་རྩོམ། རི་བོ་དང་རི་པ...

རི་བོ་དང་རི་པ། ད་དུང་ཁེར་གདུང་།

༢༨༣༢༧༣
པར་པ། REURINKJAN ཁུངས། https://www.nationalgeographic.com/travel/article/to-a-mountain-in-tibet

༅༅།། མཛེས་ཤིང་མཁོ་རྒུ་འཛོམས་ཀྱང་རི་བོ་གཅིག་ཀྱང་མེད་པའི་གྲོང་ཁྱེར་འདིར་སླེབས་རྗེས། ངས་གཞི་ནས་རང་ཉིད་རི་ལ་ཇི་ཙམ་གྱིས་དགའ་སྣང་ཡོད་པ་དེ་ཤེས། མ་གཞི་ང་རང་བོད་ཀྱི་རི་དང་འགྲོགས་ནས་མི་ལོ་བཅུ་གྲངས་དང་། རྒྱ་གར་རྡ་རམ་ས་ལའི་རི་ཚོགས་དང་འདྲིས་ནས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་བསྡད་པས། རི་ནི་ངའི་མི་ཚེའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཏུ་ལོས་གྱུར།

ཉིན་ཤས་སྔོན་ང་དང་ངོ་ཤེས་ཁ་ཤས་སྤྱི་པའི་གླིང་ཀ་ཞིག་ཏུ་ཕྱིན། གླིང་ཀ་དེའི་ནང་ས་ཕུང་མཐོ་ཙམ་ཞིག་འདུག་པ་དེ་རི་མིན་པ་ཚང་མས་ཤེས་ཀྱང་། ངའི་སེམས་ནང་དེ་རི་ཡིན་པ་ལྟར་མངོན་ནས་དབང་མེད་དུ་འཛེགས་པར་ཤོར། དེ་འཕྲལ་ངས་རི་དང་ས་ཕུང་གི་ཁྱད་པར་ཚོར་བྱུང། ས་ཕུང་ལ་རི་ལྟ་བུའི་མཁྲེགས་ཆ་མེད་པར་མ་ཟད། རི་ལྟ་བུའི་བརྟན་ཆ་དང་བརྗིད་ཆ། ད་དུང་རི་ཡི་དྲི་མ་དེ་ཡང་མི་འདུག །རི་ཡི་དྲི་མ་ཞེས་བརྗོད་དུས། གཞན་དག་གིས་ཚོར་དཀའ་ཡང་། ང་ལ་མཚོན་ན་དྲི་མ་དེ་ཧ་ཅང་དམིགས་བསལ་ཞིག་ཡིན།

གླིང་ཀའི་ནང་གི་ས་ཕུང་འདི་རི་བོ་མིན་ན་ཡང་། ང་རང་གླིང་ཁ་དེར་སླེབས་རིམ་བཞིན་དུ་ཐེངས་རེ་འཛེགས་སྙིང་འདོད་ཅིང་། ས་ཕུང་དེའི་རྩེ་ནས་རླུང་བསིལ་པོར་གདོང་གཏད་དེ། གཡས་གཡོན་ལ་བལྟས་ཚེ། མཛེས་པའི་མེ་ཏོག་དང་ལྗང་ཐིང་ཐིང་གི་ནིའུ་སིང་། ད་དུང་མཚམས་ཆད་རྒྱུ་མེད་པའི་རླངས་འཁོར་སོགས་ལས། རྡོ་ཕ་བོང་དང་། རི་བྱ། རི་དྭགས། རི་སྐྱེས་རྩི་ཤིང་སོགས་ནི་མཐོང་རྒྱུ་ག་ལ་ཡོད།

སེམས་སྟོང་ལྷང་ལྷང་འདིར་བསམས་ན། རི་བོ་ནི་ངའི་སེམས་པ་བསྙེ་ས་ཡིན་པ་འདྲ། དྲན་སྣང་དུ་ཡང་ཡང་འཆར་བ་འདིར་བསམས་ན། རི་བོ་ནི་ངའི་དགའ་མ་ཡིན་པ་འདྲ།

ཆུང་དུས། པཱ་ལགས་ཀྱིས་ང་རང་རི་ལ་འཁྲིད་དེ། “རི་ལ་འཛེགས་དགོས། རི་ལ་འཛེགས་ན་དཀའ་ངལ་ལ་མགོ་མི་བསྒུར་བའི་གཤིས་ཀ་འཇགས་ཀྱི་རེད་”ཅེས་གསུངས། ངས་སྐབས་དེར་ཁོང་གི་བཀའ་མོལ་དེའི་ནང་དོན་གསལ་པོ་མ་ཤེས། ཡིན་ནའང་ངས་པཱ་ལགས་ཀྱི་གསུངས་པར་ཉན་ཏེ། རི་ལ་འཛེགས་འགོ་ཚུགས། རི་ལ་ཡར་འཛེགས་སྟངས་དང་མར་བབས་སྟངས་དེ་ཚོ་ཡང་རིམ་པས་ཤེས། རི་སྟེང་གི་སྐྱུར་རྩྭ་ཆོ་ལོ་[1]དང་། མངར་རྩྭ་སྨུག་རྩི།[2] ད་དུང་འགྱིག་བྱེ་རིལ་ལྟ་བུ་བཟོ་རུང་བའི་ཨོ་རོག་ཉུང་མ།[3] རོ་བཅུད་ཆེ་བའི་གསེར་ཤ་དང་དཀར་ཤ།།བསེ་འབྲུ་སོགས་འཐུ་བཞིན་གཡག་གི་སྒལ་གཞུང་འདྲ་བའི་རི་ངོགས་དག་ཏུ་སྐྱིད་ཉལ་རྒྱག་གིན། ཡར་ནམ་མཁའི་བྱ་གླག་དང་བྱ་རྒོད་ཀྱི་འཕུར་རྩལ་ལ་ཞིབ་བལྟ། མར་སྔོ་ཕྱུར་ཕྱུར་གྱི་དུ་བ་འཕྱུར་བཞིན་པའི་གྲོང་ཚོར་རྒྱང་བལྟ། ད་དུང་ཉེ་འགྲམ་གྱི་གཡག་ཁྱུ་དང་ལུག་ཁྱུས་རྩྭ་བཟའ་བཞིན་པར་ཉེ་བལྟ་བྱས་ཏེ། རང་གི་སེམས་པའང་མུ་མཐའ་མེད་པའི་རི་ཚོགས་བཞིན། དྲི་མ་མེད་པའི་སྤྲིན་དཀར་ལྟར། བཀག་རྒྱ་མེད་པའི་བྱ་གླག་ནང་བཞིན་ཅི་བདེ་བདེར་གློད་པའི་བདེ་སྣང་དེ། སྐྱིད་སྣང་དེ། དགའ་སྣང་དེ། རྩྭ་རྩེའི་སྟེང་གི་ཟིལ་པ་བཞིན་དུ་འོད་འཚེར་འཚེར་དང་། ཉི་མས་དྲོད་པའི་རྡོ་ལེབ་བཞིན་དུ་ཚ་ལམ་ལམ་རེད།

འོན་ཀྱང་ང་རང་དགའ་ཞིང་གཅེས་པའི་རི་ཚོགས་དེ་དག་བསྐྱུར་ཏེ་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོང་དགོས་བྱུང་། ལམ་བར་དུ་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་ཚོགས་དེ་ཚོས་ང་ཚོ་བྲོས་བྱོལ་བ་རྣམས་མ་བཀབ་པ་དང་། ང་ཚོ་རི་པ་ཚོས་རི་བོ་དེ་དག་བརྒལ་ནས་ཡོང་མ་ཐུབ་ཚེ། རྒྱ་གར་རང་དབང་ལུང་པར་སླེབས་ཐབས་ག་ལ་ཡོད།

རྒྱ་གར་གྱི་སུ་ཇཱ་བོད་ཁྱིམ་དང་། དྷ་རམ་ས་ལ་གཉིས་ཀ་ནས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་མཐོང་ཐུབ་ཅིང་། རི་རྩེ་དཀར་དཀར་གྱི་ཁ་བ་དང་། རི་སྐེད་ནག་ནག་གི་བྲག་རི། རི་འདབས་སྔོ་ལྗང་གི་ནགས་ཚལ་དེ་ཚོའི་འཁྲིས་སུ་སླེབས་པ་ལྟ་ཅི། ཐག་རིང་ནས་བལྟ་རྒྱུ་བྱུང་བ་ཙམ་ཡང་ཧ་ཅང་ཧ་ཅང་གིས་སྐྱིད་པ་ཞིག་ཡིན།

སྐབས་རེ་ངས་ཇ་མངར་མོ་ཕོར་པ་གང་འཐུང་བཞིན། མིག་ཤེལ་གྱོན་ནས་ཞོགས་པ་ཉི་མ་རི་རྩེར་འཆར་བ་དང་དགོང་མོ་ཉི་མ་རི་རྩེར་ནུབ་པར་བལྟ་བཞིན་སྡོད་སྐབས། སེམས་ནང་འཆར་སྒོ་འདྲ་མི་འདྲ་འབྱུང་བ་དེ་སྐྱིད་པོ་ཞིག་ཡིན། ད་དུང་ཐ་མག་མ་སྤངས་པའི་གོང་དུ། ཇ་མངར་མོ་དང་མཉམ་དུ་ཐ་མག་འཐེན་བཞིན་རི་རྩེའི་ཉི་མར་བལྟ་བ་དེ་ནི་མཛེས་སྡུག་དང་ལོངས་སྤྱོད། བདེ་སྐྱིད་ཚང་མ་མཉམ་དུ་འཛོམས་པའི་དུས་ཚོད་ཅིག་རེད།

ལོ་མང་པོ་ཞིག་གི་གོང་ནས། ང་དང་ངའི་གྲོགས་མཆེད་ལྷག་པ་ཚེ་རིང་ལགས་གཉིས་ཞོགས་པ་ཆུ་ཚོད་དྲུག་པ་ནས་ལངས་ཏེ། གངས་སྐྱིད་ནས་རི་ལམ་བརྒྱུད་༸གོང་ས་མཆོག་གི་ཕོ་བྲང་གི་མཐའ་འཁོར་དུ་གླིང་སྐོར་ལ་འགྲོ་འགོ་བཙུགས་ཤིང་། དེ་དུས་ལམ་འགྲམ་མེ་ཏོག་གི་དྲི་ཞིམ་དང་། བྱ་བྱིའུ་ཡི་སྐད་སྙན། སྤོ་བོ་རྨོ་མོ་ཚོའི་ཞལ་འདོན། ད་དུང་ཤིང་ལོའི་གསེང་ནས་ཉི་ཟེར་འཕྲོས་ཡོང་སྟངས་དང་། རི་བྱ་ནག་པོའི་འགྲོ་སྟངས། སྤྲེའུ་འཚུབ་ཐེར་ཚོའི་འཁྱུད་རྩལ། རི་སྟེང་གི་དར་ལྕོག་ལྷབ་ལྷུབ་ཏུ་གཡོ་ཚུལ་དེ་ཚོ་ནི་ཞོགས་པ་རྟག་པར་བལྟས་ཀྱང་ལྟ་སྙིང་འདོད་པའི་ལྟད་མོ་ཡིན། ལྷག་པར་ཞོགས་པ་སྔ་པོ་རྒྱ་གར་གྱི་ཇ་ཁང་ནང་ཇ་མངར་མོ་འཐུང་ཞོར། ཕར་ངོས་ཀྱི་རི་རྩེར་བལྟ་བཞིན། ཆོ་ཡོད་ལ་མེད་ལའི་སྐད་ཆ་བཤད་ནས་སྡོད་པ་དེ་ཡང་རི་སྟེང་གི་འཚོ་བ་སྐྱིད་ཤོས་ཤིག་རེད།

རི་བོ་མེད་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་འདི་ནས། ངས་ད་ནངས་ཡང་བསྐྱར་རི་བོ་དང་འདྲ་ཙམ་ཡོད་པའི་ས་ཕུང་དེར་འཛེགས། ཁ་སང་གི་རི་བོ་འཛེགས་རོགས་དེ་རིང་མེད་ལ། ཁ་སང་གི་དགོད་སྒྲ་དེ་དག་དེ་རིང་ཡལ་ཟིན་པས། ངའི་སེམས་པ་སྔར་བས་གྲང་ཅང་ཅང་དུ་གྱུར། རླུང་བུ་བསིལ། ལོ་མ་ལྗང་། བྱ་སྒྲོ་དཀར་པོའི་སེམས་པ་རྩྭ་ཚོམ་བཞིན་རྙོག་ཟིང་ཆེ། རླུང་བསིལ་བུ་འདི་ཇི་ལྟར་བསིལ་ཡང་། ངའི་ལུས་ལ་གྲང་ཟུག་སློང་མ་ཐུབ། ངས་རང་ཉིད་ལ་མནར་གཅོད་ཅིག་བཏང་སྟེ། ཁེར་གདུང་འདི་སེམས་ཙམ་མ་ཟད་ལུས་ཀྱིས་ཚོར་འདོད། དེར་བརྟེན། ངས་ས་ཕུང་ནས་མར་བབས་ཏེ། ལྷམ་ཕུད་རྗེས་ཟིལ་པས་ཡོངས་སུ་བརླན་པའི་རྩྭ་ལོ་ལྗང་ཁུའི་སྟེང་དུ་གོམ་པ་སྤོས། ཟིལ་པ་ཁྲུམ་ཁྲུམ་གྱི་རྩྭ་ཡི་ལོ་མ་ལྗང་ཁུ་དེ་ཚོར་རྐང་པས་རེག་མ་ཐག །རྐང་རྩེ་ནས་སྙིང་ཁ་བར་དུ་གྲང་ཟུག་གིས་ཁྱབ། “ཨ་ཆུ་ཆུ་་་“ གྲང་ཟུག་འདི་ཧ་ཅང་ཆེ་ཡང་ཧ་ཅང་འཇམ། ཧ་ཅང་ནེམ།

ངས་ཚོར་བཞིན་ཡོད། ངས་མྱོང་བཞིན་ཡོད། རི། རི་བོ། རི་ཀླུང་། རི་ཁུག །རི་ཞིང་། རི་གྲོང་། རི་ཆུ། རི་ཁྲོད། རི་བོ་ཏི་སེ། རི་བོ་གངས་ཅན་པ། རི༌༌༌ ༌༌༌ །། །།

རྩོམ་འདི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ཟླ་ ༠༤ ཚེས་ ༡༩ ཉིན་བྲིས་སོ།། །།

1 ཆོ་ལོ། ཡིག་སྐད་དུ་ལྕུམ་ཟེར། ལྷ་ས་བས་ཆུའུ་ཆུའུ་དང་ཆུ་སྐྱུར་ཡང་ཟེར། རོ་སྐྱུར། རྩ་བས་ཚོས་བྱས་ཆོག །ལོ་མ་སྐམ་སྟེ་ཐ་མག་ཀྱང་བྱས་ཆོག །ནང་གསེས་རིགས་ཁ་ཤས་ཡོད།
2 སྨྱུག་རྩི། རྩྭ་འདིར་འབྲི་མོག་ཀྱང་ཟེར། རྩ་བ་དམར་ཤས་ཅན་དེ་སྐམ་སྟེ་མར་ནང་བཏབ་ན། གཏོར་མ་དང་ངོ་གདོང་སོགས་ལ་བྱུག་བྱེད་ཀྱི་དམར་རྩི་ཡོང་།
3 ཨོ་རོག་ཉུང་མ། འདིར་མིང་གཞན་དག་ཡོད་མེད་མ་ཤེས། རྩ་བ་ནག་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་བརྐོས་ཏེ། དུས་ཡུན་གང་ཙམ་རིང་ཁ་ལ་ཟོས་ན། ཐོག་མར་ཁ་ཏིག་ཕྲན་བུ་ཡོད་ཀྱང་རིམ་པས་ཡལ་ནས་འགྱིག་བྱེ་རིལ་ལྟར་ནར་འགྲོ་བ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་རེད། ཨོ་རོག་ཟེར་དོན་ནི། ནག་པོ་ཡིན་པས་རེད། ངའི་ཕ་ཡུལ་དུ་ཕོ་རོག་ལ་ཨོ་རོག་ཟེར་གྱི་རེད།

 

རྩོམ་སྔ་མ།རླབས།
རྩོམ་རྗེས་མ།ཀོ་རི་ཡ་ལྷོ་མ་དང་བྱང་མ།
ཆུང་ཚེ་རིང་།
ཆུང་ཚེ་རིང་། བོད་དུ་སྐྱེས། རྒྱ་གར་དང་ཁེ་ཎ་ཌ། ཧྥ་རན་སི་སོགས་སུ་སློབ་སྦྱོང་དང་ལས་ཀ་བྱས། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་དང་ཉམས་ཞིབ་པའི་འགན་ཁུར་མྱོང་། ད་ལྟ་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་རྒྱལ་ཡོངས་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་བོད་ཡིག་སློབ་དཔོན་དང་། མི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་མཉམ་ལས་ཁང་གི་ལས་འཆར་འགན་འཛིན། ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་རྒྱལ་ཡོངས་མི་ཆའི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྐད་སྒྱུར་བ་བྱེད་མུས།

མཆན་གཅིག

ལན་འདེབས་གནང་།

ཁྱེད་ཀྱི་མཆན་སྤེལ་རོགས།
འདིར་ཁྱེད་ཀྱི་མིང་འཇུག་རོགས།